Berlin - Berlijn

Berlin er en storby med flere nabolagsprodukter, som hver inkluderer attraksjoner, servering, underholdning og overnatting.

Berlin er hovedstaden i Tyskland. Byen er et symbol på ungdom, kultur, vitenskap, fornyelse og gjenforening.

nabolag

Berlin har vært administrativt delt inn i 12 distrikter siden 2001 (Bezirke). Skalering ble deretter brukt for å redusere kostnadene, og antallet ble redusert fra 23 til 12. Imidlertid fortsetter befolkningen å bruke de gamle navnene. De kalles også noen ganger Großbezirken og vanlig ringte Bezirken. I denne guiden bruker vi de gamle navnene, som bedre passer opplevelsen til reisende.

Info

klima	Jan.	Feb	Mar	april	Kan	jun	juli	aug	sep	Okt	Nov	Des
gjennomsnittlig maksimum (° C)	2,9	4,4	4,2	8,5	13,2	18,9	21,6	23,7	23,6	18,8	13,4	7,1
gjennomsnittlig minimum (° C)	−1,9	−1,5	−1,3	4,2	9,0	12,3	14,3	14,1	10,6	6,4	2,2	−0,4
Berlin har en kontinentalt klima, med varme somre og tørre kalde vintre. Den gjennomsnittlige årlige temperaturen er 9.1 ° C.

Med sine 3,5 millioner innbyggere er Berlin den største byen i Tyskland og er en av de 16 føderale statene i landet. Einstein underviste ved Humboldt University og USAs president John Kennedy holdt sin berømte tale der, der han brukte de bevingede ordene jeg bin ein Berliner snakket. Berlin er en relativt ung by som tiltrekker seg unge kunstnere, alternative mennesker og gründere. Berlin har også opparbeidet seg et rykte innen klassisk musikk takket være Berlin Philharmonic og Berlin Opera House. For barna er det Tierpark og Berliner Zoo.

I Berlin er mange gamle bygninger og nye ideer samlet, som du kan se i Riksdagen, og har fått plass i futuristiske bygninger, som Sony Center på Potsdamer Platz. Berlin sentrum er bygget i en effektiv moderne stil uten å gå for høyt og har en åpen og ekspansiv karakter. Berlin er uten tvil den grønneste hovedstaden i Europa. Du vil finne gater med trær, skoger, naturreservater og innsjøer i og rundt Berlin veldig balansert. I det velkjente distriktet Prenzlauer Berg kan du finne fargerike tradisjonelle bygninger. Skaden under andre verdenskrig har lenge blitt etterlatt, bortsett fra noen få steder som Kaiser Wilhelm Memorial Church, som eksplisitt er bevart for minne.

Etter andre verdenskrig fortsatte Berlin som tvillinger, muren som løp rett gjennom Berlin dannet grensen mellom Vest-Tyskland (FRG) og Øst-Tyskland (DDR). I ingen annen by i verden kunne du være vitne til den kalde krigen så bokstavelig som i Berlin. Den sosialistiske bygningsvanen har preget sitt preg på det tidligere øst for Berlin, som du for eksempel kan se i Karl-Marx Allee. De østtyske boligblokkene er ryddet opp og lyset opp, klare for sin nye funksjon i dagens Berlin.

Etter nesten 40 års eksistens som tvillinger, falt den beryktede Berlinmuren mellom Øst-Berlin og Vest-Berlin i 1989, og den gamle metropolen har blitt en igjen. Den tyske regjeringen er villig til å gi mye for å gjenopprette Berlin til all sin prakt. På 1990-tallet var Berlin det største byggeplassen i Europa, og i dag kan du nyte fordelene med mange nye kommersielle så vel som offentlige bygninger med topp moderne fasiliteter.

Berlin kan beskrives som en moderne by med en historisk bakgrunn fra en nær fortid, den har ikke et middelaldersk historisk sentrum som for eksempel Praha, Wien eller Brussel fordi den har en relativt ung historie og mye ble ødelagt under andre verdenskrig. Her og der kan du finne bygninger som dateres fra før 1300-tallet, men alltid i sammenheng med en moderne by. Mitte er sentrum, men andre steder vil like gjerne bære tittelen Senter kan kreve. Dette er et resultat av øst-vest-divisjonen og sammenslåingen av to byer Berlin og Cölln.

Berlin er en flerkulturell by med den største tyrkiske befolkningen i verden utenfor Istanbul, på grunn av den nesten 40-årige separasjonen, har forskjellige dialekter utviklet seg mellom Øst-Berlin og Vest-Berlin.

Milliarder euro er investert i Berlins infrastruktur siden rekonstruksjonen. Landets regjering har flyttet fra Bonn, den tidligere hovedstaden i Vest-Tyskland, til Berlin. Det var også mange motstandere av denne avgjørelsen. Bonn kunne ha vært den administrative hovedstaden og Berlin kunne blitt gjort til protokollhovedstad. Som tilfellet er i Nederland med Haag og Amsterdam. Denne flyttingen og byggingen av en helt ny infrastruktur går fortsatt på bekostning av sosiale anlegg i Berlin. Det er et stort mindretall i dag som ønsker å gå tilbake til systemet slik det var da Øst- og Vest-Tyskland ble skilt. Tidligere er den store bygningsvanen over, Berlin er ikke lenger den største byggeplassen i Europa den var på slutten av 1990-tallet.

Historie

Se også artikkelen Historien om Berlin på Wikipedia.

Grunnlaget for Berlin er veldig flerkulturelt. Nabolagene rundt Berlin ble befolket i århundrene f.Kr. av germansk-schwabiske og burgundiske stammer, samt slaviske grupper. Dagens arvinger til sistnevnte er sorberne, en slavisk minoritet som finnes i landsbyene sørøst for Berlin nær elven Spree.

På begynnelsen av det trettende århundre utviklet to byer (Berlin og Cölln) hver på den motsatte bredden av Spree (i dag Nikolaiviertel og nabodistriktet). På grunn av befolkningsveksten vokste byene nærmere hverandre og ble en by. Berlin var et sentrum for kommersiell aktivitet og jordbruk, men det forble en liten by (10 000 innbyggere) til slutten av det syttende århundre. Halvparten av befolkningen døde også som et resultat av trettiårskrigen på begynnelsen av det syttende århundre.

Siden slutten av det syttende århundre, da franske huguenotter flyktet i stort antall til Berlin på grunn av religiøs forfølgelse, ble Berlin et tilfluktssted for flyktninger av religiøse og økonomiske årsaker. I 1701 ble Berlin hovedstaden i Preussen, og i 1710 ble metropolen Berlin dannet ved sammenslåingen med de omkringliggende byene. I 1871 ble Berlin hovedstaden i det nye tyske riket og noen år senere, delvis takket være den industrielle revolusjonen, en by med mer enn en million innbyggere. Rett etter første verdenskrig, i 1920, ble den endelige annekteringen gjort, og Berlin ble dannet slik vi kjenner det i dag. Under nazistene ble Berlin hovedstad i det såkalte Tredje riket og Hitler etablerte sin bolig og verksted der. Erobringen av nazistene begynte sør i Tyskland.

Som et resultat av andre verdenskrig ble det meste av det sentrale Berlin ødelagt, så mange av bygningene du kan se nå er rekonstruksjoner eller nye bygninger siden andre verdenskrig, noe som fører til fragmentert bybygging i indre by. Berlin ble delt inn i fire sektorer (Vest-Berlin i en fransk, amerikansk og britisk sektor. Øst-Berlin ble fullstendig kontrollert av Sovjetunionen) etter andre verdenskrig, og i 1949 ble DDR splittet med Øst-Berlin som hovedstad. Vest-Berlin var en del av Vest-Tyskland og var en slags øy i DDR, Bonn var hovedstaden. På grunn av overbefolkningen og spenningen mellom de to landene ble det senere bygget en mur på grensen mellom WDR og DDR og rundt Vest-Berlin. Med det var divisjonen fullført. Da øst-tyskerne begynte å sette opp piggtråd om natten den 13. august 1961 for å reise en mur i løpet av noen dager som tvang Vest-Berlin til en betongkokong, kunne ingen tilregnelig person forstå absurditeten ved å kutte en metropol.

Veggsykdom Mange østberlinere (og faktisk nesten alle i Øst-Tyskland) trodde ikke lenger på murens fall og tålte ikke følelsen av å være innelåst. De led av det mauer syndrom. Den økonomiske forskjellen mellom vest og øst utvidet seg med årene, og etter murens fall måtte du ikke slite for Ossies av wessies å skille. Ulike klær, forskjellige barnevogner og til og med et annet ordforråd gjorde det raskt klart.

Berlin er en by orientert mot ungdommen, før murmurens fall var vestberlinere fritatt for militær og sivil tjeneste. Mange sosiale aktivister, pasifister og anarkister fra alle samfunnslag flyttet til Berlin av denne grunn alene. Musikere og utøvere fikk statlige subsidier. Det manglet ikke på barer, puber og klubber, du kunne fortsette hele natten takket være den liberale lovgivningen angående gjestfrihetsindustrien, og det var ikke noe problem å tilbringe noen år på universitetet uten å få mye resultat, og ideelt å gjøre din tilstedeværelse kjent. forlenge. I motsetning til det meste av Tyskland har Prenzlauer Berg visstnok den høyeste fødselsraten per innbygger i Europa, det er bare tydelig på grunn av det store antallet unge kvinner i dette området.

Etter murens fall har Berlin, spesielt den tidligere østlige delen, utviklet seg til et kulturelt mekka. Kunstnere og andre kreative sjeler samlet seg der på grunn av den billige livsstilen i tidligere Øst-Berlin. Til tross for prisøkningene og den respektive oppgraderingen av byen, ble Berlin et senter for kunst, design, multimedia, elektronisk musikk og mote og så videre. Det høye antallet studenter i byen og unge mennesker har absolutt forsterket den effekten. Spaser langs gatene i Prenzlauer Berg, Friedrichshain eller Mitte, og du vil se selv.

Kjente kunstnere i Berlin er Lucas Cranach the Elder, Lucas Cranach the Younger, Johan Gottfried Schadow, Marlene Dietrich (Den blå engelen), Leni Riefenstahl (Viljens triumf), Bertolt Brecht (Threepenny Opera), Käthe Kollwitz, Kurt Tucholsky, Thomas og Heinrich Mann, Walter Gropius, Paul Klee, Friedrich Wilhelm Murnau (nosferatu), Fritz Lang (Metropolis), Volker Schlondorff, Wim Wenders (Himmel over Berlin), Blixa Bargeld / Einstürzende Neubauten, Christopher Isherwood, Günter Grass (Tinntrommelen), medlemmene av Bauhaus-bevegelsen og mange andre.

Arkitektur

De viktige stilene i Berlin er:

• Wilhelmsstil (keiser Wilhelm 1859 - 1941)
• Sosial kommunistisk stil (1945 - 1989)
• moderne moderne stil (1989 - ...)

Middelalderen er mindre representert, for det må du gå til Spandau eller kirken i Nikolaiviertel.

Orientering

I Berlin har de fleste gatene et husnummereringssystem som skiller seg fra det som er vanlig de fleste steder (til og med husnummer på den ene siden og odde husnummer på den andre). I Berlin starter den klokka 1 og går opp 1 hver gang på den ene siden av gaten, mens den på den andre siden av gaten starter med det høyeste tallet i gaten og får 1 ned hver gang. Begge gatesidene har både partall og oddetall. På alle gatehjørner finner du gateskilt som viser husnummeret opp til neste gatehjørne.

Skjematisk fremstilling av en gate med 150 husnummer

stigende tall (fra begynnelse til slutt)	1	2	3	...	73	74	75
Kom i gang gate								Slutt gate
Synkende tall (fra begynnelse til slutt)	150	149	148	...	78	77	76

Språk

De fleste under 40 år har noen kunnskaper i engelsk, men forvent ikke at alle skal snakke med deg på engelsk, spesielt i forstedene og på landsbygda. Så det er nyttig å lære noen grunnleggende tyske uttrykk. For de som kan russisk: Ossiene over førti var forpliktet til å lære russisk som andrespråk i løpet av grunnskolen og kan kanskje hjelpe deg med det. Den tyrkiske befolkningen er også ganske stor. Engelsk er veldig kjent blant studentene.

Berlin har også noen typiske uttrykk som skiller seg fra standardtysk.

Økonomi

En av de viktigste Produkter av Berlin er forskning og utvikling, både statlig og finansiert. Sterke fagforeninger, slutten på subsidier til Øst-Berlin og Tysklands strenge arbeidsregler, tvinger industrien til å fokusere på automatisering og eksport av arbeidskrevende arbeid. Studentene streiket mot høye innmeldingsgebyrer ved universitetene. Universitetene har maksimal kapasitet, og de fleste skoler får ikke nok tilskudd. Studenter, husmødre og selvstendig næringsdrivende er ikke inkludert i offisielle arbeidsledighetstall, og selv da ser de på 16% arbeidsledighet (mai 2007).

Filmer

Filmer i eller om Berlin:

• De andres liv, film om den østtyske hemmelige statstjenesten Stasi som avlytter og skygger for en kunstner.
• Der Himmel over Berlin
• Berlin Alexanderplatz, basert på en roman, film og miniserie, om en fange som blir løslatt og havner tilbake i kriminalitet.
• Anonym, Eine Frau i Berlin, 1987
• Ninja Assassin
• Der letzste zug
• Gutten i stripete pijamas, basert på en engelskspråklig roman, om sønnen til en nazistoffiser som blir venn med en jødisk gutt i en konsentrasjonsleir.
• Die fetten Jahre sind vorbei
• Der Rote Kakaku
• pop hjerte
• Nett
• Sommerform Balkong
• Barfuss
• de Kebab-tilkobling
• Die Bauer - Berlin '61
• Farvel Lenin!, våkner en kvinne fra langvarig koma etter at muren faller. Øst-Tyskland og Vest-Tyskland eksisterer ikke lenger. Sønnen hennes vedlikeholder DDR på soverommet hennes for å beskytte henne mot sjokket.
• Wir Kinder vom Bahnhof Zoo Sjokkerende portrett av narkotikascenen i Berlin.

Ankomme

Med fly

Berlin har to flyplasser som til slutt vil bli erstattet av en stor flyplass. En annen flyplass, Berlin Tempelhof, har siden blitt stengt.

•    Berlin-Tegel internasjonale lufthavn ((ICAO: EDDT, IATA: TXL)), ☎ 49 30 60911150. Flughafen Tegel ligger nordvest for byen. Det er hjemsted for store flyselskaper som (British Airways, Lufthansa, Air France, KLM og Delta) og et knutepunkt for innenlandsflyvninger og flyreiser til Vest-Europa og USA. Tegel er Berlins største flyplass når det gjelder flytrafikk, men Schönefeld tar over den rollen fra 2012. Busser til Tegel går fra SU Alexanderplatz, Hauptbahnhof (buss TXL) og SU Zoologischer Garten (buss X9 og 109) til prisen for en standard billett til sone AB. Det er ingen U- eller S-Bahn-stasjon for Berlin-Tegel lufthavn. Pass på ikke gå til S-Bahnhof Tegel siden den ikke tilhører flyplassen, men går til distriktet Tegel. Tegel flyplass blir stengt som den nye flyplassen Flyplass Berlin Brandenburg International (BBI) er i drift. Tegel var opprinnelig et teststed for missiler, inkludert den beryktede V1 og V2, ledet av missilspesialist Werner von Braun. Von Braun jobbet senere på de første månerakettene i USA.

•    Berlin Schonefeld ((ICAO: EDDB, IATA: SXF)), ☎ 49 30 60911150. De ferieflyplass sørøst for Berlin med vekt på lavprisflyselskaper som Easyjet og GermanWings, charterfly og flytrafikk til og fra Asia og Øst-Europa. Stol på en time fra sentrum for å komme til flyplassen. Flyplassen har en S-Bahn-stasjon og en togstasjon: linjen S9 tar deg til sentrum via stasjonene S Ostkreuz, linjen S45 tar deg til stasjonene S Südkreuz. Det er også de raske, sjeldnere togene til samme pris som stopper på de samme stasjonene. På S-Bahn og regionale tog mellom flyplassen og byen kan du bruke billett til kollektivtransport (sonene A og C, € 3,10), ikke glem å tappe før du går videre. Schönefeld forårsaker mindre støyforurensning enn Tegel og den tidligere flyplassen Tempelhof, så det er besluttet å konsentrere all flytrafikk her fra 2012. Det er absolutt ikke den største flyplassen i Tyskland, det vil si Frankfurt.

Under skillet mellom Øst og Vest var Schönefeld flyplassen i Øst-Berlin.

Når du har ankommet flyplassen, kan du dra til byen med taxi eller offentlig transport. En taxi koster omtrent € 15,00 til € 20,00, mens en enveis buss- / metrobillett koster € 2,40. Vennligst se avsnittet "Tour tours" nedenfor for detaljer.

• De Flyplass Berlin Brandenburg International (BER) er den nye flyplassen i Berlin og Brandenburg. Det forventes at den vil være klar rundt 2020, Berlin Tegel lufthavn og Schönefeld vil da stenge.

Fra Nederland

Fra Amsterdam, via Schiphol, flere selskaper drar til Berlin. De KLM flyr til / fra Berlin Tegel lufthavn. transavia flyr til / fra Berlin Schönefeld. Denne situasjonen vil endres etter åpningen av Berlin / Brandenburg internasjonale lufthavn.

Fra Belgia

Brussels Airlines har syv rutefly fra Brussel lufthavn til Berlin-Tegel. Easyjet har to forbindelser per dag mellom Brussel lufthavn og Berlin Schönefeld.

Lavprisselskaper

Berlins tilbud om lavprisflyselskaper er fragmentert. Du kan velge mellom to flyplasser og mange flere flyselskaper. Hvis du vil fly fra Belgia til Berlin, anbefales det å gjøre det med Easyjet eller Brussels Airlines. Du må navigere mellom de forskjellige nettstedene for å finne den ideelle løsningen.

• GermanWings har flere flyreiser fra Berlin Schönefeld til destinasjoner i Tyskland og til internasjonale destinasjoner i Sverige, Russland, Tyrkia, Kroatia, Hellas og Ungarn men ignorere Vest-Europa. Hovedflyplassen for German Wings er Köln / Bonn lufthavn. Ingen destinasjon i Belgia. www.germanwings.com
• easyjet fra 31. oktober 2007 har EasyJet startet en ny forbindelse mellom flyplassen i Brussel National og Schönefeld.
• Ryanair har en forbindelse til London, Stockholm, Dublin og East Midlands.

Med tog

Berlin har et stort antall jernbanestasjoner. Langtrafikk har imidlertid vært konsentrert i noen år ved Berlin Hbf (den gamle S-Bahn-stasjonen Lehrter Bahnhof) i nærheten av Riksdagsbygningen og Potsdammer Platz. ICE- og IC-tog kjører fra denne stasjonen til alle større destinasjoner i Tyskland og de vestlige EU-statene. Togene til Polen, Ukraina, Hviterussland og Russland går ofte fra Berlin Lichtenberg eller Berlin Ostbf, som kan nås fra Berlin Hbf med S-Bahn. De regionale hurtigtogene (RE) og langsomtogene (RB) stopper ved en rekke stasjoner som Zoologischer Garten, Hbf, Alexanderplatz og Ostbahnhof.

•    Berlin Hauptbahnhof (Sentralstasjon), Europaplatz 1, 10557 Berlin. 24.7. På Sentralstasjon du har følgende forbindelser: S5, S7, S75, U55, buss M85, TXL, 120, 123, 142, 147, 245, nattbuss N20 og N40. Siden 2014 også på trikk M5; siden august 2015 også på trikkelinje M8 ​​og M10. Airport Express (RE7 og RB14) i Deutschen Bahn går hvert 30. minutt til Berlin Schönefeld lufthavn fra 04:30 til 23:00, reisetiden er 30 minutter. Alternativt kan du ta S-Bahn til stasjonen "Ostkreuz" og bytte derfra med S-Bahn-linje S9 til flyplassen. Reisetiden med S-Bahn er rundt 45 minutter. Expressbus TXL går fra 04:12 til 00:00 fra "Washingtonplatz / Hauptbahnhof (Berlin)" flyplass til Berlin-Tegel lufthavn. Bussen kjører i løpet av 10 til 20 minutter på dagtid og tar omtrent 25 minutter til Berlin-Tegel lufthavn. Buss X9 ca. 20 minutter til Zoologischer Garten stasjon.
•    Berlin-Spandau, Seegefelder Straße 1, Berlin. ICE fra Hamburg, Hannover, Frankfurt og München, IC fra Amsterdam, RE fra Wismar, Rathenow, Pritzwalk, Cottbus og Ludwigsfelde, RB fra Nauen, Wustermark og lufthavn Schönefeld, S-Bahn S5 via Westkreuz, sentralstasjonen, Ostkreuz til Strausberg, U -Bahn U7 over Siemensstadt, Charlottenburg og Wilmersdorf til Rudow. Stasjonen ligger overfor Spandau rådhus.

Følgende linjer går til Berlin Schönefeld lufthavn: RB14 (reisetid ca. 50 min.) Eller S9 (reisetid 01:15). Der bytter du til buss X9 eller 109. Den totale reisetiden er omtrent 30 minutter.

•    Berlin Gesundbrunnen, Badstrasse 1-3, 13357 Berlin. På Berlin-Gesundbrunnen stasjon har du muligheten til å overføre til linjene S1, S2, S25, S41, S42, U8, 247 og N8.

For å komme til Berlin Schönefeld lufthavn, ta U-Bahn U8 til Alexanderplatz og fortsett deretter med regionaltoget RE7 eller RB14 ("Airport Express"). Reisetiden er omtrent 40 minutter. Alternativt kan du ta S-Bahn S41 til Ostkreuz og derfra ta S9 til flyplassen. Turen tar omtrent 45 minutter med S-Bahn. For å komme til Berlin Tegel lufthavn, ta S-Bahn S42 til Beusselstraße og fortsett derfra med buss TXL. Reisetiden er omtrent 20 minutter.

•    Berlin Ostbahnhof, Koppenstrasse 3, 10243 Berlin. På Ostbahnhof stasjon kan du overføre til linjene S5, S7, S75 og til busslinjene 140, 240, 347 og N40.

Til flyplassen Berlin Schönefeld kjører du fra Ostbahnhof med regiontog RE7 eller RB14 ("Airport Express"). Togene går ofte mellom kl. 04:30 og 23:00 hvert 30. minutt, reisetiden er rundt 15. For å komme til Berlin Tegel lufthavn, ta S-Bahn til Hauptbahnhof og bytt til Bus TXL der. Reisetiden er omtrent 40 minutter.

•    Berlin Sudkreuz, General-Pape-Strasse 1, 12101 Berlin. På stasjonen Südkreuz du har forbindelse til følgende linjer: S2, S25, S41, S42, S45, S46 og til busslinjene M46, 106, 204 og 248. S45 går til Schönefeld lufthavn, reisetid: 30 minutter. Fra stasjonen „Flughafen Berlin-Schönefeld“ tar det ca 10 minutter å gå til terminalen. Til flyplassen Flughafen Tegel med linjene RE4, RB10 eller S41 til stasjonen Jungfernheide derfra fortsetter med busslinje 109. Reisetid: omtrent en halv time.
•    Berlin Lichtenberg, Weitlingstrasse 22, 10317 Berlin. I DDR-tiden var Lichtenberg stasjon den stasjonen med flest forbindelser. I dag stopper bare tog fra Polen og regionale tog her.

Det er en forbindelse til linjene: S5, S7, S75, U5 til sentrum, buss 108, 193, 240, 256, 296, N50, N94 og trikkelinjene 18 og 21.

Fra Belgia

• De nattog (CityNightLine, CN) er et mindre kjent og absolutt ikke undervurdert transportmiddel mellom Amsterdam og Praha gjennom Berlin. Du mister ikke mye tid fordi du reiser om natten og ikke trenger å sjekke inn. Fungerer med faste priser og kampanjer. Mer informasjon om bestillinger finner du på følgende side: www.nachtzureise.de og www.db.de. Belgiere kan best komme seg videre Köln, Duisburg, Düsseldorf eller Amsterdam. Siden 2008 har det blitt gjort en rekke endringer i CityNightLine: kampanjene er mindre konkurransedyktige, det er ikke lenger noe nattog mellom Paris og Berlin via Brussel.
• Fra Brussel (Brussel-Sør eller Brussel-Nord) kan du ta høyhastighetstoget IS (InterCity Express). Toget stopper i Berlin Spandau, det splitter nye Berlin Hauptbahnhof og Berlin Ostbahnhof. ICE-toget tar syv timer, og du må skifte inn Köln. ICE-togene er veldig komfortable med god benplass og representerer alle de nyeste gadgetene med dagens teknologi. Det anbefales å reservere plass. Det er faste priser og kampanjer. Når det gjelder varighet, må ICE-toget være dårligere enn flyet. Se tyskeren www.db.de, den belgiske www.nmbs.be nettsteder for detaljer.
• Et annet alternativ for de eventyrlystne reisende er det Schönes-Wochenende-billett med RE og RB-tog. Disse raske regionale togene stopper bare på mellomstore og store stasjoner og er et billig alternativ. Du kan gå for € 42,00 i helgen med 5 (!) Personer fra for eksempel en tysk stasjon ved grensen (Aachen eller Köln) reise til Berlin. Du kan reise fra lørdag 00:00 til mandag 03:00. Du må overføre flere ganger, og det tar omtrent ti timer. Det er samme lengde som nattbussen og flere timer lenger enn ICE-toget. Dette er et gyldig alternativ hvis du for eksempel er i en stor gruppe, eller du er redd for å fly, eller hvis du ikke vil reise om natten eller du må bestille turen i siste øyeblikk, og alle andre billige alternativer er utsolgt. Du kan bestille billetter til RE- og RB-toget til denne billige prisen til siste øyeblikk.
• Berlin er en av Europas største jernbaneknuter og kan sees på som inngangsporten til Øst-Europa. Tog går fra Berlin til Praha, Warszawa, St. Petersburg og Moskva.

Fra Nederland

• De nattog (CityNightLine, CN) er et mindre kjent og absolutt ikke undervurdert transportmiddel mellom Amsterdam og Praha gjennom Berlin. Du mister ikke mye tid fordi du reiser om natten og ikke trenger å sjekke inn. Fungerer med faste priser og kampanjer. Mer informasjon om bestillinger finner du på følgende side: www.nachtzureise.de og www.db.de. Nederlandere kan gå ombord Amsterdam, Utrecht eller Arnhem. Siden 2008 har det blitt gjort en rekke endringer i CityNightLine: kampanjene er mindre konkurransedyktige, det er ikke lenger noe nattog mellom Paris og Berlin via Brussel.
• En IC drar til Berlin flere ganger om dagen. Du kan gå ombord flere steder, inkludert Amsterdam, Amersfoort og Hengelo. Reservasjoner for dette toget er påkrevd. Sørg for www.nshispeed.nl for detaljer.

Med bil

Berlin kan nås innen en dag med bil fra Nederland eller Belgia, du ankommer ringen rundt Berlin hvor det kan være travelt. Du kan gå til nettstedet til www.taxistop.be hvis du leter etter andre reisende eller hvis du leter etter en sjåfør selv. En fin detalj å vite er at ringen rundt Berlin faktisk ligger i delstaten Brandenburg. Med virkning fra 01-01-2008 i sentrum av Berlin er en miljømessig klistremerke (Umwelt-Plakette) obligatorisk for alle biler. Dette er tilgjengelig på ANWB, men husk at det tar omtrent 5 virkedager før du mottar det. Du kan også kjøpe miljøklistremerke rett over grensen, i store garasjer og på Dekra og Tuv. På lørdager er de vanligvis stengt etter 12:00.

Med buss

busselskap Eurolines har en daglig tjeneste mellom Brussel og Berlin. Du drar sent på kvelden, og det tar omtrent en dag. Je arriveert in de buurt van de Funkturm, je kunt ook vanuit Amsterdam (Duivendrecht) vertrekken, de reistijd is 23 uur en soms moet je 1 of 2x overstappen, de prijs verschilt van dag tot dag ca. € 65,00 enkele reis per volwassene. Ook zijn er andere busbedrijven die Berlijn aandoen, zoals Flixbus.

• Polskibus - meestal van en naar Polen;
• onebus;
• Studentenbureau-dat

Per boot

Berlijn heeft geen eigen zeehaven, dat op zo'n 200 km landinwaarts ligt van de dichtstbijzijnde zeehaven n.l.: Rostock -Warnemünde, die met de trein tussen twee en een half en drie uur rijden ligt, maar nog steeds door veel cruiseschipbedrijven wordt verkocht als "Berlijn", dus wees niet verrast. Er zijn vergelijkbare afstanden tot de zeehavens van Hamburg en Szczecin.

Sommige riviercruises beginnen of eindigen in Berlijn, met Havel, Spree en sommige kanalen voor cruises naar Praag of de Oostzee. Terwijl riviercruises in dit gebied lang niet zo populair zijn als die langs de Rijn of de Donau, er is een wonderbaarlijke mooie natuur in de buurt van Berlijn. De meeste cruises zijn inclusief een tour door Berlijn, terwijl de rivier de Spree dichtbij vele bezienswaardigheden loopt.

Rondreizen

Berlijn is een enorme stad. Je kan delen te voet verkennen, met het openbaar vervoer (Regional-Express, S-Bahn, U-Bahn, tram, bus) met de taxi, met de fiets of met de autio. Het openbaar vervoer in Berlijn is uitstekend geregeld. Met een stad van bijna 900 km² en 3,5 miljoen inwoners hebben ze ingezien dat een goed geregeld openbaar vervoer belangrijk is. Het stedelijk openbaar vervoer was één van de paradepaardjes van het communistisch bewind van de oostbloklanden.

De Duitsers zouden de Duitsers niet zijn als het niet goed georganiseerd is. De U-Bahn samen met de S-Bahn is een voorbeeld van hoe het openbaar vervoer zou moeten georganiseerd zijn in alle grote steden. De metro in Berlijn ligt niet diep onder de grond zoals bijvoorbeeld in Parijs of Praag wel het geval is. Er is zelfs de sightseeing Panorama-S-Bahn met glazen dak die je een uitstekend zicht geeft terwijl je wordt rondgereden rond het centrum van Berlijn, via de S-Bahn ring, de rit duurt een uur en vertrekt in Ostbahnhof. Je normale tickets zijn niet geldig op deze lijn, het is 16 euro voor een rit.

De taxi's zijn iets minder duur in Berlijn, dus als je even niet wilt uitzoeken hoe je je bestemmingen kan bereiken met het openbaar vervoer kan je kiezen voor de taxi.

Op de bus moet je vooraan instappen en aan de chauffeur je ticket laten zien.

Openbaar vervoer

Berlijn is ingedeeld in de zones A en B en C. Je kunt een ticket kopen voor zone A en B, of B en C, of voor de drie zones A, B en C. Je zult waarschijnlijk zelden in zone C komen tenzij je naar Potsdam wilt voor Sanssouci. Het meest gebruikelijke is dus een ticket voor A en B. Deze kun je kopen aan de automaten of aan de balie in de grotere stations. Er zijn geen tourniketjes, dus het is in principe mogelijk te rijden zonder ticket. Wel zul je af en toe een controleur tegenkomen. De boete bedraagt €40,00. Je kunt een dagpas kopen. Deze is geldig in S-Bahn, U-Bahn, bus en tram, maar niet in RB-, RE-, IC- en ICE-treinen. Met een ticket kun je een onbeperkt aantal keren overstappen van je vertrek tot je eindbestemming. Een dagticket kost €6,70 en is interessant als je 3 of meer verbindingen neemt.

Je kunt met

• Regional-Express, Regionalbahn (RE)
• de S-Bahn (Schnell-Bahn), (stedelijke spoorwegen) (S)
• U-Bahn (Untergrund-Bahn), (metro) (U)
• de tram (voornamelijk in Oost-Berlijn),
• het Metro-net (snelbussen), en
• de bus

praktisch overal komen. Een enkeltje voor de meeste gangbare afstanden kost €2,60 maar er zijn ook handige toeristenkaarten berlin welcome card te koop voor 48 of 72 uur. Hiermee krijg je ook kortingen bij de entree van sommige attracties, voor details over de Berlijn Welkomstkaart.

En kijk op(in het Engels of het Duits) voor de laatste stand van zaken over de dienstregeling van het OV in Berlijn.

Neem eens een kijkje naar de www.fahrinfo-berlin.de Berlijn-routeplanner voor goede overzichtskaarten en de dienstregeling van de U-Bahn, S-Bahn en trams en je kan er ook je persoonlijk reisplan samenstellen en afdrukken. Met de Berliner Verkehrsbetriebe (BVG) kan je de dienstregeling op zoeken voor Berlijn-Brandenburg, Duitsland en zelfs Europa.

Tarieven

De tarieven in Berlijn zijn verdeeld in 3 zones, te weten zone A (Berlin Mitte, S-Bahn ring), zone B (stadsgrens) en zone C (15 km buitengebieden).

Enkele reis	€2,60	Berlin A,B
Dagkaart	€7,00	Berlin A,B
Dagkaart met korting	€4,70	Berlin A,B
Dagkaart (fiets)	€4,80	Berlin A,B
Dagkaart voor kleine groepen	€19,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 48 uren	€19,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 72 uren	€28,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 72 uren met museumeiland	€45,00	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 4 dagen	€33,50	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 5 dagen	€36,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 6 dagen	€42,50	Berlin A,B
Berlin CityTourCard- 48 uren	€16,90	Berlin A,B
Berlin CityTourCard- 72 uren	€23,90	Berlin A,B

S-Bahn

Berlijn heeft een ongelooflijk efficiënte S-Bahn, treinen rijden overdag ruwweg elke 10 minuten, in de piek elke 3 minuten en elke 20 minuten tijdens de nacht of in het weekend. De meeste S-Bahn lijnen volgen een oost-west route tussen Ostkreuz en Westkreuz via de stops Warschauer Straße, Ostbahnhof, Jannowitzbrücke, Alexanderplatz, Hackescher Markt, Friedrichstraße, Hauptbahnhof, Bellevue, Tiergarten, Zoologischer Garten, Savignyplatz en Charlottenburg. Andere lijnen liggen op een cirkel (ring) rond het centrum van de stad: S 8 en de S 41, S 42, S 45, S 46 lijnen.Exploitatie van de S-Bahn is in handen van de Deutsche Bahn. Op hun website kun je ook terecht voor de dienstregeling van de S-Bahn.

• 

  S-Bahn, type 480

• 

  S-Bahn, type 481

• 

  S-Bahn, type 483/384

• 

  S-Bahn, type 485

• 

  S-Bahn, type 488 (panorama)

U-Bahn

	De Berlijnse U-Bahn (ondergrondse) telt momenteel 10 lijnen, heeft een lengte van ruim 146 kilometer en telt 173 stations.
___	Warschauerstraβe – Osthafen – Schlesisches Tor – Görlitzer Bahnhof – Kottbusser Tor (U8) – Prinzenstraße – Hallesches Tor (U6) – Möckernbrücke (U7) – Gleisdreieck (U2) – Kurfürstenstraße – Nollendorfplatz (U2, U3, U4) – Wittenbergplatz (U2, U3) – Kurfürstendamm (U9) – Uhlandstraβe
___	Pankow – Vinetastraβe – Schönhauser Allee(S) – Eberswalder Straße – Senefelderplatz – Rosa-Luxemburg-Platz – Alexanderplatz(S, DB, U5, U8) – Klosterstraße – Märkisches Museum – Spittelmarkt – Hausvogteiplatz – Stadtmitte(U6) – Mohrenstraβe – Potsdamer Platz(S, DB) – Mendelssohn - Bartholdy Park – Gleisdreieck (U1) – Bülowstraße – Nollendorfplatz (U1, U3, U4) – Wittenbergplatz(U1, U3) – Zoologischer-Garten(S, DB) – Ernst-Reuter-Platz – Deutsche Oper – Bismarckstraβe (U7) – Sophie-Charlotte-Platz – Kaiserdamm(S) – Theodor-Heuss-Platz – Neu Westend – Olympia Stadion – Ruhleben
___	Nollendorf Platz (U1, U2, U4) – Wittenbergplatz (U1, U2) – Augsburgerstraβe – Spichernstraβe (U9) – Hohenzollernplatz – Fehrbelliner Platz (U7) – Heidelbergerplatz (S) – Rüdesheimer Platz – Breitenbachplatz – Podbielskiallee – Dalhem-Dorf – Freie Universität (Thielplatz) – Oskar-Helene-Heim – Onkel-Toms-Hütte – Krumme Lanke
___	Nollendorfplatz (U1, U2, U3) – Viktoria-Louise-Platz – Bayerischer Platz (U7) – Rathaus Schöneberg – Innsbrucker Platz (S)
___	Alexanderplatz (U2, U8, S, DB) – Schillingstraβe – Strausberger Platz – Webenwiese – Franfurter Tor – Samaritenstraβe – Frankfurter Allee (S) – Magdalenenstraβe – Lichtenberg (S en DB) – Friedrichsfelde – Tierpark – Biesdorf Süd – Elsterwerdaer Platz – Wuhletal (S) – Kaulsdorf Nord – Neue Grottkauer Straße – Cottbusser Platz – Hellersdorf – Louis-Lewin-Straße – Hönow
___	Hauptbahnhof (S, DB) – Bundestag – Brandenburger Tor (S)
___	Alt-TegelBorsigwerke – Holzhauer Straβe – Otisstraβe – Scharnweberstraße – Kurt-Schumacher-Platz – Afrikanische Straβe – Rehberge – Seestraβe – Leopoldplatz (U9) – Wedding (S) – Reinickendorfer Straβe – Schwarzkopfstraβe – Naturkundemuseum – Oraniunburger Tor – Friedrichstraβe (S, DB) – Französische Straβe – Stadtmitte (U2) – Kochstraβe – Hallesches Tor (U1) – Mehringdamm (U7) – Platz der Luftbrücke – Paradestraβe – Tempelhof (S) – Alt-Tempelhof – Kaiserin-Augusta-Straβe – Ullsteinstraβe – Westphalweg – Alt--Mariendorf
___	Rathaus Spandau (S, DB) – Altstadt Spandau – Zitadelle – Haselhorst – Paulsternstraße – Rohrdamm – Siemensdamm – Halemweg – Jakob-Kaiser-Platz – Jungfernheide (S, DB) – Mierendorffplatz – Richard-Wagner-Platz – Bismarckstraße (U2) – Wilmersdorfer Straße (S, DB) – Adenauerplatz – Konstanzer Straße – Fehrbelliner Platz (U7) – Blissestraße – Berliner Straße (U9) – Bayerischer Platz (U4) – Eisenacher Straße – Kleistpark – Yorckstraße (S) – Möckernbrücke (U1) – Mehringdamm (U6) – Gneisenaustraße – Südstern – Hermannplatz (U8) – Rathaus Neukölln – Karl-Marx-Straße – Neukölln (S) – Grenzallee – Blaschkoallee – Parchimer Allee – Britz-Süd – Johannisthaler Chaussee – Lipschitzallee – Wutzkyallee – Zwickauer Damm – Rudow
___	Wittenau (S) – Rathaus Reinickendorf – Karl-Bonhoeffer-Nervenklinik (S) – Lindauer Allee – Paracelsius Bad – Residenzstraβe – Franz-Neumann-Platz – Osloer Straβe (U9) – Pankstraβe – Gesundbrunnen (S, DB) – Voltastraβe – Bernauer Straβe – Rosenthaler Platz – Weinmeisterstraβe – Alexanderplatz (U2, U5, S, DB) – Jannowitzbrücke (S) – Heinrich-Heine-Straβe – Moritzplatz – Kottbusser Tor (U1) – Schönleinstraβe — Hermannplatz (U7) – Boddinstraβe – Leinestraβe – Hermannstraße (S)
___	Osloer Straße (U8) – Nauener Platz – Leopoldplatz (U6) – Amrumer Straβe – Westhafen (S) – Birkenstraβe – Turnstraβe – Hansaplatz – Zoologischer Garten (U2, S, DB) – Kurfürstendamm (U1) – Spichernstraβe (U3) – Güntzelstraβe – Berliner Straβe (U7) – Bundesplatz (S) – Friedrich-Wilhelm-Platz – Walter-Schreiber-Platz – Schloβstraβe – Rathaus Steglitz (S)

• 

  Afstempelautomaat

• 

  Ingang U-Bahn Uhlandstraβe

• 
• 

  IK17

• 

  F74

• 

  Warschauer Strasse

• 

  Station Potzdamer Platz, eigenlijk gebouwd voor de U10, thans in gebruik als tentoonstellingsruimte

• 

  Station Brandenburger Tor

• 

  Station Residenzstraβe

• 

  Station Wittenbergplatz

• 

  Station Wittenbergplatz (Interieur)

• 

  Station Wittenbergplatz (Interieur)

• 

  Station Krumme Lanke

• 

  Station Tempelhof

• 

  Station Ruhleben

• 

  Station Fehrbelliner Platz

• 

  Stationsingang Bayerischer Platz

• 

  U-Bahn Nollendorfplatz

Per bus

De Bus in Berlijn bestaat uit 198 Lijnen, waaronder:

• ExpressBus (X) - 14 Express lijnen;
• MetroBus (M) - 17 Metrobus lijnen;
• Stadslijnen - 121 Stad lijnen;
• NachtBus (N) - 17 Nacht lijnen;
• Regionale Lijnen.

•    Zentraler Omnibusbahnhof Berlin (ZOB) (Centraal Busstation), Masurenallee 4-6, 14057 Berlin, ☎ 49 30 30100175. Hier op het Centraal Busstation komen meestal lange afstandsbussen aan.
•    Busbahnhof Berlin Ostbahnhof (Busstation Berlijn- Oost), Koppenstraße 3, 10243 Berlin. HBX, IRE, S3, S5, S7, S9, Bus 140, 142, 147, 240, 248 en 347
•    Busbahnhof Südkreuz (Busstation Südkreuz), Hildegard Knef-Platz, Berlin. S2, S25, S26, S41, S42, S45 en S46
•    Busbahnhof Spandau (Busstation Spandau), Altstädter Ring, Spandau-Berlin. S3, S9, U7, IRE, RE2, RE4, RE6, RE10, RE13 en RE14

Enkele interressante buslijnen zijn:

• 100 - S U Zoologischer Garten ↔ S U Alexanderplatz, via Großer Stern— Schloss Bellevue— Reichstag/Bundestag— S U Brandenburger Tor— Unter den Linden/Friedrichstraße en Staatsoper;
• 200 - S U Zoologischer Garten ↔ Prenzlauer Berg, via Michelangelostraße — Corneliusbrücke— Philharmonie— S U Potsdamer Platz— U Mohrenstraße— Staatsoper— S U Alexanderplatz en Am Friedrichshain;
• TXL - S U Alexanderplatz ↔ Flughafen Tegel, via Unter den Linden/Friedrichstraße — S U Brandenburger Tor— Invalidenpark— S U Hauptbahnhof— U Turmstraße en S Beusselstraße;
• X7 - U Rudow ↔ Flughafen Schönefeld;
• X9 - S U Zoologischer Garten ↔ Flughafen Tegel via U Ernst-Reuter-Platz— S U Jungfernheide en U Jakob-Kaiser-Platz;
• 109 - Flughafen Tegel ↔ S U Zoologischer Garten via U Jakob-Kaiser-Platz— S Jungfernheide— Schloss Charlottenburg— S Charlottenburg— U Adenauerplatz— U Uhlandstraße en U Kurfürstendamm;
• 142 - S U Hauptbahnhof ↔ S Ostbahnhof via U Oranienburger Tor— U Rosenthaler Platz— U Rosa-Luxemburg-Platz— Platz der Vereinten Nationen en S Strausberger Platz;

Lijn 100 en 200 worden gereden met een dubbeldekkerbus.

Per tram

Op dit moment zijn er 22 lijnen in bedrijf.

M1, M2, M4, M5, M6, M8, M10, M13, M17, 12, 16, 18, 21, 27, 37, 50, 60, 61, 62, 63, 67 en 68.

Per auto

De autosnelwegring A 10 verbind alle autowegen vanuit heel Duitsland met de stad Berlijn.

Vanaf de ring zijn dit de snelwegen richting de stad:

• A111 vanuit het noordwesten bij knooppunt Oranienburg;
• A114 vanuit het noorden bij knooppunt Pankow;
• A113 vanuit het zuidoosten bij Schönefelder Kreuz;
• A115 vanuit het zuidwesten bij Dreieck Nuthetal;

er zijn ook vierbaanswegen:

• B96 vanuit het noorden en het zuiden;
• B2 vanuit het noordoosten;
• B5 vanuit het oosten en westen;
• B101 vanuit het zuiden.

Per boot

Binnen Berlijn zijn er alleen enkele veerdiensten op de grotere meren.

Routes in de stad binnen het gemeenschappelijke VBB-tarief

• F10 - S Wannsee — Alt Kladow;
• F11 - Wilhelmstrand — Baumschulenstraβe;
• F12 - Müggelbergallee — Wassersportallee;
• F21 - Krampenburg — Zum Seeblick;
• F23 - Müggelwerderweg — Neu Helgoland — Kruggasse;
• F24 - Spreewiesen — Kruggasse.

Routes buiten de stad, maar binnen het gemeenschappelijke VBB-tarief

Een andere passagiersveerbootroute, in de aangrenzende stad Potsdam en geëxploiteerd door de Verkehrsbetrieb Potsdam, is ook opgenomen in het tarief van de VBB .

• F1 - Hermannswerder ↔ Auf dem Kiewitt (Kiewitt Ferry)

Op de fiets

Berlijn ligt in vlak terrein waar het goed fietsen is. Er zijn in de stad verschillende plekken waar je fietsen kunt huren voor niet teveel geld, en je kunt als fietser overal komen. Er zijn aparte fietspaden maar ook zie je Berlijners over de stoep fietsen zonder dat daar tegen wordt opgetreden.

Bekijken

Hieronder staat een lijst van enkel de belangrijkste bezienswaardigheden, als je meer informatie wilt moet je een kijkje nemen bij het artikel van het district. Elke bezienswaardigheid is aangeduid met het district waarin het ligt. Museumeiland is geen district maar is zo belangrijk dat het een aparte vermelding krijgt.

Musea

Berlijnse musea horen bij de wereldtop, ze hebben er zelfs een volledig eiland van volgebouwd, het Museumeiland. Ze zullen in de middeleeuwen, toen Berlijn samen met Cölln nog boerendorpjes waren, niet gedacht hebben dat hier later de wereldstad van jeugd en cultuur zou komen. Je hebt enorm veel musea over kunst, de geschiedenis van de Koude Oorlog, de Tweede Wereldoorlog, de vervolging van de Joden en de geschiedenis van de oudheid. De Berlijners willen niet te veel te maken hebben met de Tweede Oorlog, het is een deel van onze geschiedenis maar we gaan hier geen neonazistisch bedevaartsoord creëren is hun geliefd gezegde. Liefhebbers van spionage en geheime diensten gaan zeker iets van hun gading vinden in het Stasi-museum.

Museumeiland

•    Museumsinsel (het Museumeiland) (Mitte, U en S-Bahn: Friedrichstraβe). Dit is letterlijk een eiland in het centrum van Berlijn dat huisvesting geeft aan het Pergamonmuseum, het Altes Museum, de Alte Nationalgalerie, het Egyptisch museum, het Bodemuseum en het Neues Museum. De collectie die als geheel op het museumeiland is samengebracht wordt niet veel geëvenaard op de wereld. Deze is zeer indrukwekkend en bestrijkt in zijn geheel een zeer grote tijdvak. Je wandelt op het museumeiland rond in een soort museum shopping center met je teletijdmachine waar je kunt kiezen tussen oudheid, egyptische kunst, romeinse tijd, islamitische kunst, renaissance, gotiek, 19de eeuw en vele andere perioden. De gebouwen zelf dateren van de 19de eeuw. Om dit allemaal tot zijn recht te laten komen is er een grote restauratie bezig, het het museuminsel masterplan. Het Pergamonmuseum en Altes Museum zijn de belangrijkste musea. Het Pergamon heeft een indrukwekkende collectie opgravingen, onder meer uit de Griekse en Islamitische oudheid. Compleet met beelden, complete muren en poorten. Het hoort bij de belangrijkste musea ter wereld. Het is gelijkwaardig aan het British Museum in London. Het Egyptisch museum bevat een collectie van oud-egyptische kunst en is in restauratie, de collectie wordt voorlopig tentoongesteld in het Altes Museum. Het Berliner Museuminsel is door de UNESCO in 1999 tot werelderfgoed verklaard.

Mitte

•    Märkisches Museum. Museum over de geschiedenis van Berlijn.

Kreuzberg

•    Joods museum (Jüdisches Museum Berlin), Lindenstraße 9-14; 1099-69 Berlijn. Dagelijks 10:00-20:00 uur. Prachtig architectonisch hoogstandje van Daniel Libeskind met een mooie tentoonstelling over de rol van de Joden in Duitsland door de eeuwen heen. Toegang €5,00 / €7,00.
•    Topografie van de terreur (Topografie des Terrors), Niederkirchnerstraße 8, 10963 Berlin. Dit openluchtmuseum documenteert de terreur toegepast door het naziregime. Het bestaat uit opgegraven gevangeniscellen direct onder een overgebleven deel van de Berlijnse muur.

Friedrichshain

•    East Side Gallery.
• c/o Alte Gerhardsen Galerie

Charlottenburg

zie naar de deelpagina over City West

Lichtenberg

•    Deutsch-Russisches Museum (Duits-Russisch museum), Zwieseler Straße 4/ hoek Rheinsteinstraße, 10318 Berlin (Lichtenberg S-Bahn Karlshorst). Dit museum beschrijft de geschiedenis van de Duits-Russiche relaties tijdens de Tweede Weredoorlog. Aanduidingen enkel in Duits en Russisch!
•    Stasi Museum (Stasi museum), Ruschestraße 103, 10365 Berlin (Lichtenberg U-Bahn Magdalenerstraβe). ma-vr 11:00-18:00, za-zo 14:00-18:00 uur. Dit museum beschrijft de procedures toegepast door de geheime dienst van de DDR en het lokale verzet. De Stasi wordt beschouwd als de meest efficiënte geheime dienst die er ooit geweest is. In het museum kan je zelfs door het voormalige kantoor van de directeur wandelen! Een zeer interessant museum maar meestal enkel opschriften in het Duits. €4,00 (korting onder voorwaarden).

Dahlem

•    Ethnologisches Museum (Ethnologisch museum), Arnimallee 27 (Dahlem U-Bahn Dalhem-Dorf).

Zehlendorf

•    Alliierten Museum (Geallieerden-museum), Clayallee 135, 14195 Berlin-Zehlendorf (U-Bahn Oscar Helene Heim).

Treptow-Köpenick

Treptow

• informatie en NederlandsDokumentationszentrum NS-Zwangsarbeit Berlin-Schöneweide (Nationaalsocialistische Dwangarbeid - Documentatiecentrum Berlin-Schöneweide), Britzer Str. 5, 12439 Berlin (Treptow), ☎ 49 30 63902880, e-mail: [email protected]. Dagelijks open van 10:00-18:00, uitgezonderd Maandag. Rondleidingen op aanvraag Gratis entree.

Nog niet toegekend

• Museum van toegepaste kunsten onderverdeeld in twee delen - Het Kultuur Forum (samen met de schilderijengalerij) en Koepenick Kasteel.
• Museum van de verboden kunst, Museum der Verbotenen Kunst, Schlesische Straße, 10997 Berlin, een speciaal museum in een wachttoren van de Berlijnse muur.
• House of the Wannsee Conference[1] Het huis waarin de eindoplossing besproken werd. Dagelijks open van 10:00-18:00, uitgezonderd feestdagen. Gratis entree, groepen wordt gevraagd zich van tevoren aan te melden.

Religieuze gebouwen

Mitte

•    St.Hedwigs Kathedraal, Hinter der Katholischen Kirche 3 (Mitte).
•    Berliner Dom (de dom van Berlijn), Am Lustgarten (Mitte).
•    Neue Synagoge (Nieuwe synagoge), Oranienburger Straße 28-30 (Mitte).
•    Friedrichswerdersche Kirche (Frierichwerder kerk), Werdersche Markt (Mitte).
•    Marienkirche (Mariakerk'), Karl-Liebknecht-Straße 8 (Mitte).

Charlottenburg

•    Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche (de memorialkerk Keizer Wilhelm), Breidscheidplatz (Charlottenburg U-Bahn Kurfürstendamm).

Kreuzberg

•    Dorfkirche Stralau (Dorpskrerk Stralau) (S-Bahn Treptower Park). 1464
•    Heilig-Kreuz-Kirche (Heilige Kruis kerk) (U-Bahn Hallesches Tor). 1888
•    Kirche am Südstern (Kerk aan de zuidster) (U-Bahn Südstern). 1896
•    Offenbarungskirche (Openbaringskerk) (S-Bahn Ostkreuz). 1949
•    Passionskirche (Passiekerk) (U-Bahn Südstern).
•    Pfingstkirche (Pinksterkerk) (U-Bahn Frankfurter Tor). 1908

Geschiedenis

• Gedenkteken van de vermoorde Joden van Europa
• De muur
• Checkpoint Charlie
• Tempelhof

Stations

Berlijn heeft een zeer waardevolle metro- en treinstationinfrastructuur. Algemeen zijn de stations zeer ruimtelijk en afgewerkt met kwalitatieve materialen en krijg je zeker geen betongevoel. Afgewerkt in staal of muurtegels of in baksteen, maar altijd artistiek met aandacht voor de passagiers. Sommige stations zijn op zich al kunstwerken. Schenk vooral aandacht aan Hauptbahnhof, Friedrichstraße, Ostkreuz, Grunewald en Wittenbergplatz maar gun overal je ogen de kost, elk station heeft wel iets speciaals en er zitten veel pareltjes tussen.

•    Berlin Hauptbahnhof (Centraal Station Berlijn). Het grootste station van Europa, als je op de bovenste verdieping staat met je armen op de reling krijg je een duizelig gevoel, het station heeft zes verdiepingen en je kan vanaf de hoogste verdieping recht de diepte in kijken dankzij de transparante architectuur. Het dak van het station is 230 m lang. Er is een groot winkelcentrum gevestigd op de verschillende verdiepingen en het geheel is luchtig opgebouwd in een omgeving van doorschijnend glas en staalbouw.

Andere bezienswaardigheden

•    Brandenburger Tor, Unter den Linden (U-Bahn Brandenburger Tor).
•    Holocaust Monument, Cora-Berliner strasse (U-Bahn Brandenburger Tor). Monument ter ere van de vermoorde joden in Europa. Het bestaat uit 2711 betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 meter met een onderlinge tussenruimte van 95 cm.
•    Rotes Rathaus (U-Bahn Klosterstraβe).
•    Zoo Berlin (U-Bahn Zoologischer Garten, S-Bahn Tiergarten).
•    Alexanderplatz (Alexanderplein). In volksmond: der alex genoemd, met die Weltuhr, Funkturm, één van de grootste pleinen van Berlijn.

•    Fernsehturm (Televisietoren), Panoramastr. 1A, 10178 Berlin (U, S-Bahn Alexanderplatz), e-mail: [email protected]. Hoge mast, 368 m wordt ook wel de asperge genoemd. Project van voormalig Oost-Berlijn. Is hoger dan de Eiffeltoren. Op 207 m is er een restaurant dat overdag om zijn as draait. Volwassenen: €15,50, Kinderen: €9,50.

•    Reichstag (Parlementsgebouw) (U-Bahn Brandenburger Tor). Het Parlementsgebouw van Duitsland. Je kunt het gratis bezoeken. Je moet je eerst aanmelden, let op: je moet je legitimeren, vervolgens krijg je een tijd aangewezen waarop je de Reichstag kunt bezoeken. Van het gebouw zelf krijg je niet veel te zien, je wordt meteen naar de bovenste glazen koepel gebracht. Van daaruit heb je een prachtig uitzicht over de stad. Er wordt verteld over de historie van het gebouw, over het Duitse parlement en over de gebouwen die je vanuit de koepel kan zien.
•    Hackesche Höfe (S-Bahn Hackischer Markt). Mooi gerestaureerd complex van oude woonkazernes. Nu prachtige, gezellige winkeltjes, cafés, en theaters.
•    Nikolaiviertel (U-Bahn Klosterstraβe). Een typisch Duits wijkje, net ten oosten van "Mitte", zoals het eeuwen geleden al moeten hebben bestaan, maar zoals het eind vorige eeuw netjes is gereconstrueerd en opgeknapt. Na het geweld van een drukke stad met enorme gebouwen is het Nikolaiviertel een rustige wijk, met kleine straatjes en een prachtige kerk.
•    Checkpoint Charlie (U-Bahn Kochstraβe/Checkpoint Charlie). Een van de bekendste zoniet beroemdste grensovergang van Oost- naar West-Berlijn.

•    Siegessäule (Zegezuil) (U-Bahn Hansaplatz). In Berlijn beter bekend als der groβe stern
•    Hitlers bunker (U-Bahn Mohrenstraβe). Waar Adolf Hitler zijn laatste weken heeft doorgebracht tijdens de Tweede Wereldoorlog kun je niet meer bezichtigen, de bunker werd vernietigd in 1981. Hij bevond zich onder de Reichskanzlei. Er is nog wel een muur waar de plannen van de bunker zijn afgebeeld.
•    Schloss Charlottenburg, Spandauer Damm (U bahn Richard-Wagner-Platz).

Doen

• Trabisafari, deze mensen hebben een tiental Trabant-autotjes die ze verhuren voor een toer door Berlijn met dit typisch Oost-Duitse product. Als je er zelf mee rijdt, wees voorzichtig: een Trabant is eigenlijk een go-cart voor vier personen, ze kantelen gemakkelijk als je te hard in de bocht gaat. Als de Berlijners vroeger in de bocht kantelden stapte iedereen uit, met twee personen zette men de Trabant terug op zijn wielen en men reed gewoon verder.

Stadswandeling met gids

• Wees sportief en doe eens een wandeling, al dan niet met gids, in Berlijn, Mitte en omgeving zijn compact genoeg om enkele uitstekende wandelingen te doen in de historische straten, al wandelend zie je veel meer van je omgeving zeker als je een goede gids hebt zal je veel bijleren. Voor details kan je meestal geholpen worden aan de receptie van je hostel of hotel. Er is bijvoorbeeld:
• Get your guide-Berlijn - Ontdek Berlijn op een uitgebreide 3,5- tot 4-uur durende wandeling vanaf het .... De wandeltours in Berlijn zijn vaak gratis, waarbij je de gids een fooi geeft.
• Berlijn te voet
• Joodse Tours

• The Berlin Expert,
• Milk & Honey Tours,.
• Jewish Berlin,

Kerstmarkt

In Duitsland noemen ze dit de Weihnachtsmarkt, in Berlijn heb je zo verschillende gezellige kerstmarkten die al beginnen vanaf de maand november. Het tweede weekend van december is een topweekend voor de kerstmarkt, enkele hotels rekenen dan zelfs duurdere prijzen aan. De nacht van 31 december op 1 januari noemen ze Silvester en dan is er een groot feest aan de Brandenburger poort. De hieronder vermelde kerstmarkten zijn de belangrijkste, overal in Berlijn kan je lokale kerstmarkten vinden die voor lange tijd of slechts voor één dag geopend zijn. De grootste kerstmarkt met bijhorende kermis is waarschijnlijk aan Alexanderplatz, de meest gezellige is op gendarmenmarkt en Unter den Linden. Voor dat men begonnen is aan de bouw van het winkelcentrum Alexa was de kerstmarkt van Alexanderplatz enorm groot.

• Kerstmarkt Mitte, Weihnachtsmarkt Mitte, Mitte
• Nostalgische Kerstmarkt Gendarmenmarkt, Nostalgischer Weihnachtszauber auf dem Gendarmenmarkt, Mitte, Gendarmenmarkt
• Kerstmarkt aan de Opera, Weihnachtsmarkt am Opernpalais, Unter den Linden 5, Mitte
• Silverfestparty aan Brandenburger Poort, Silvesterparty am Brandenburger Tor, Mitte
• Kerstmarkt aan het kasteel, Berlin Weihnachtsmarkt am Schlossplatz, Mitte
• Kerstmarkt Alexanderplein, Weihnachtsmarkt am Alexanderplatz, Mitte, Alexanderplatz

Bioscoop

Er zijn ongeveer honderd cinemazalen in Berlijn, alhoewel de meeste enkel films vertonen die gedubd zijn in het Duits zonder ondertitels. Hieronder een lijstje van de belangrijkste bioscoopzalen. Tickets zijn normaal gezien tussen de €5,00 en €7,00. Maandag en woensdag zijn speciale cinema dagen met reducties.

•    Babylon Kreuzberg, Dresdener Str. 126, 10999 Berlin (U Bahn Kottbusser Tor), ☎ 49 30 6160 9693. Ook non-mainstream films in een kleinere zaal gebouwd in de jaren 50.
•    Central, Rosenthaler Str. 39, 10178 Berlin (S Bahn Häckescher Markt), ☎ 49 30 2859 9973. In een ex-kraakpand nabij Hackesche Höfe.
•    Eiszeit, Zeughofstraße 20, 10997 Berlin (U Bahn Görlitzer Bahnhof), ☎ 49 30 611 6016.
•    Filmtheater Hackesche Höfe (Hackesche Höfe Kino), Rosenthaler Str. 40 -41, 10178 Berlin (S Bahn Häckescher Markt), ☎ 49 30 283 4603, fax: 49 30 3087 2512, e-mail: [email protected]. Op de vierde verdieping van het Hackesche Höfe. Breed aanbod van films.
•    Kino Moviemento, Kottbusser Damm 22, 10967 Berlin (tussen Kreuzberg en Neukölln, U Bahn Schönlein Straβe), ☎ 49 30 692 4785. De oudste cinema van Duitsland (1907).

Opera, muziek, ballet en theater

Opera

•    Staatsoper Unter den Linden, Unter den Linden 7, 10117 Berlin, ☎ 49 30 203 540, e-mail: [email protected].
•    Komische Oper, Behrenstraße 55-57, 10117 Berlin, ☎ 49 30 4799 7400, fax: 49 30 4799 7490, e-mail: [email protected].

Musical en revue

•    Friedrichstadt-Palast, Friedrichstraße 107, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2326 2326, fax: 49 30 2326 2323, e-mail: [email protected].
•    Admiralspalast, Friedrichstraße 101, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2250 7000, e-mail: [email protected].

Theaters

•    Maxim-Gorki-Theater, Am Festungsgraben 2, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2022 1115, e-mail: [email protected].
•    Berliner Ensemble, Bertolt-Brecht-Platz 1, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2840 8155, fax: 49 30 2840 8115, e-mail: [email protected].
•    Deutsches Theater, Schumannstraße 13, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2844 1225, fax: 49 30 2844 1404, e-mail: [email protected].
•    Volksbühne am Rosa-Luxemburg-Platz, Linienstraße 227, 10178 Berlin, ☎ 49 30 2406 5777, fax: 49 30 2406 5642, e-mail: [email protected].

Leren

Berlijn telt drie grote universiteiten:

• Vrije Universiteit, Freie Universität
• Humboldt Unversiteit, Humboldt Universität
• Technische Universtiteit, Technische Universität

Werken

Kopen

Warenhuizen

De Duitse wetgeving is zo voorzien dat grote ketens voordelen halen tegenover de kleine en middelgrote ondernemingen. Je gaat dus vooral afdelingen van grote winkelketens tegenkomen. In contrast daarmee zal je ook kleine kiosken zien van zelfstandige handelaars die op hun manier proberen te overleven tegenover de druk van de multinationals. Ook veel allochtonen houden deze kiosken open bij gebrek aan andere werkgelegenheid. Over het algemeen zijn de winkelketens 's avonds vrij lang open. De standaard sluitingstijd is 20:00, maar je kan supermarkten vinden die tot 00:00 open zijn. Ook toeristische winkeltjes zijn vaak tot die tijd open.

Toeristische winkels

Op toeristische punten in de stad stikt het van de toeristische winkeltjes waar "typisch Berlijnse objecten" gekocht kunnen worden. Het assortiment is vaak hetzelfde, al zijn er ook winkels bij die zich in bepaalde toeristische attributen gespecialiseerd hebben. Met alle stukjes "Berlijnse Muur" die her en der te koop worden aangeboden, kun je een complete woonwijk neerzetten. Een grote keus aan Berlijn-objecten vind je onder meer rond het plein "An der Gedächtniskirche" aan de Kurfürstendamm, en langs Unter den Linden, vlak bij de Brandenburger Tor.

Eten

Berlijn is gezegend met een grote internationale gemeenschap en de bijbehorende culinaire geneugten. Het is er ongelooflijk goedkoop tegenover andere grote steden van Duitsland. De Duitse keuken zelf is overigens ook zeer smakelijk; zeker op de wat koudere dagen, ook in het najaar of het vroege voorjaar, is deze stevige kost goed voor de weerstand.

Typisch Berlijns

• Currywurst: een frikandel met ketchup gepoederd met currypoeder. Je kan ze overal vinden bij de kiosken. Dit moet je absoluut eens geproefd hebben.
• Berliner Weiße mit Schuss: zuur witbier (Weiße), gezoet met rode of groene siroop (Schuss), populair bij jongeren.
• Quarkbällchen: kleine oliebolletjes, gemaakt van (onder andere) aardappelmeel. Net als in Nederland bij de oliebollen varieert de kwaliteit overigens enorm: van heerlijke smaakvolle bolletjes tot ranzige vette deegballen.

Ontbijt

Daar nogal wat hotels tegenwoordig boekingen aannemen zonder ontbijt is het goed om te weten dat dit eigenlijk een zegen is. Je hoeft je niet druk te maken over de tijden dat het hotel ontbijt meent te moeten serveren en je hebt plotseling een enorme keuze. In iedere straat (zo lijkt het althans) vind je een echte bakkerij met heerlijke (belegde) broodjes en koffie. Verder zijn er de bekende ketens als Starbucks maar ook het Duitse antwoord daarop, Balzac Coffee. Tenslotte zijn er ook vele cafés waar je voor tussen de €4,00 en €10,00 (da's dan inclusief een glaasje Sekt!) heerlijke complete ontbijtjes kunt verorberen.

Budget

Zoals in veel zoveel steden kun je voor de goedkopere maaltijden het beste uitkijken naar de wat meer exotische keukens zoals Vietnamees en Indiaas. Met "indisch" wordt geen indonesisch, maar indiaas bedoeld. In Berlijn zijn meerdere universiteiten, het is heel voordelig en smakelijk eten in de mensa's.

Uitgaan

Berlijn staat bekend als de uitgaansstad van Europa. Er is geen door de overheid vastgestelde sluitingstijd voor de horeca. Enkele zaken zijn zelfs 24 uur per dag geopend. Er zijn talloze cafés, restaurants, clubs, discotheken, cocktailbars etc. Er is niet echt een uitgaanscentrum in de stad, wel zijn er concentraties van uitgaansgelegenheden

Veel locaties zijn aan de buitenkant niet of nauwelijks te herkennen als uitgaansgelegenheid. Een voordeel volgens velen is dat je juist in deze gelegenheden de autochtone Berlijner treft en minder toeristen. Ook zijn sommige clubs "mobiel", in die zin dat ze regelmatig van locaties wisselen. Zoals altijd geldt hier nog meer dat wat vandaag "in" is, morgen "uit" kan zijn. Maar ook geldt zoals altijd, dat met name de taxichauffeurs en vaak ook hotelreceptionisten, op de hoogte zijn van de laatste trends.

Adressen

•    Café Moskau, Karl-Marx-Allee 34 (Mitte U-Bahn Schillingstraβe), ☎ 49 30 44678222. Restaurant daterend uit de DDR-tijd in typische socialistische stijl, alleen al voor het schitterende gebouw moet je hier even binnengaan.

Kranten

Kijk eens in het krantje Exberliner, het maandelijkse Engelstalige magazine van Berlijn waar alles in staat wat er te doen valt. Het bevat hoogstaande artikels en correcte informatie. Als je Duits begrijpt, zijn er nog andere activiteiten krantjes zoals zitty en tip die je overal in de kiosken kan verkrijgen of bemachtig een Stadtkind gratis in verschillende clubs en bars. Wees voorbereid om je keuze te maken uit een enorm aanbod.

Overnachten

Berlijn heeft een uitgebreid aanbod van hotels, hostels en jeugdherbergen, je kan ze vinden in alle stadsdelen van Berlijn en ook verder gelegen hotels in de omgeving buiten Berlijn (Brandenburg) kunnen interessant zijn vanwege hun lagere prijs en de rustige omgeving. De duurste en meest prestigieuze hotels liggen natuurlijk in het stadscentrum Mitte maar ook daar kan je goedkope hotels vinden. Voor de jongeren of voor wie tevreden is met weinig kan je terecht in één van de vele jeugherbergen of hostels van Berlijn. Over het algemeen zijn de prijzen van de hotels goedkoper dan in vergelijking met andere Europese hoofdsteden zoals London, Rome of Parijs. Zie naar de artikels over de stadsdelen voor meer informatie.

Budget

Gemiddeld

Duur

Veiligheid

Berlijn is een veilige stad maar het heeft enkele zone's die minder onderhouden zijn. De noodzakelijke alertheid is geboden op stations, drukke pleinen en bij drukke toeristische attracties zoals de Branderburger Tor, Potsdamer Platz Arkaden, sommige musea en winkelcentra, etc. Laat je rugzak of handtas niet alleen staan op drukke plaatsen.

Er zijn enkele gebieden in het noorden van Neukölln en delen van Kreuzberg in het zuiden van de stadscentrum en Wedding in het Noorden waar het risico om het onderwerp te zijn van jeugdbendes een beetje hoger is. Zeker gedurende nachten moet je deze delen met wat voorzichtigheid bezoeken omdat een combinatie van dronken party people en een arme buurt aanleiding kan geven tot problemen.

Sinds 1980 zijn lokale schermutselingen op Dag van de Arbeider (1 mei). Over het algemeen vonden deze plaats in Kreuzberg in de buurt van de Oranienstraße/Mariannenplatz. Tegenwoordig starten ze al in nacht voor 1 mei, vooral in het Mauerpark (Prenzlauer Berg), aan de Boxhagener Platz en in Rigaer Str. (Friedrichshain) en blijven verder gaan in de avond van 1 mei in Kreuzberg en vermelde gebieden. Sinds 2005 is er wel een afname door het engagement van inwoners die de dag van arbeider vieren met een tof "myfest" en goed geplande inspanningen van de politie. Desondanks is het beter om uit de buurt te blijven na 20u00 tot zonsopgang. Je auto daar parkeren is zeker niet verstandig. Alle inwoners gaan hun auto ergens bij familie parkeren op die dagen.

Er zijn ook verslagen van reizigers die te maken hebben gekregen met gewelddadig racisme. Het is aangeraden voor niet-Kaukasiaanse types oplettende zijn in Lichtenberg, Hellersdorf, Marzahn, Treptow en Köpenick in de avond en de nacht, zeker als je alleen bent. De vuistregel: als je richting oost gaat in de stad blijf dan binnen de S-Bahnring (number S41, S42) en je hoeft je geen zorgen te maken.

Gezondheid

Contact

• In de Potsdamer Platz Arkaden kan je internetten op de internetbrug voor €2,00 per uur, met wat geluk was iemand zo vriendelijk om het papiertje met zijn code achter te laten waarmee je zijn/haar niet opgebruikte minuten kan verder opwerken en kan dus je enkele tientallen minuten gratis internetten.
• In de stad kan je overal internetcafés vinden aan de prijs van €1,00 à €1,50 per uur met een minimum afname van een half uur.
•    Nederlandse Ambassade in Berlijn, Klosterstraße 50, 10179 Berlijn (U-Bahn Jannowitzbrücke), ☎ 49 30 209560, e-mail: [email protected]. ma-vr 09:00-17:30 uur.
•    Belgisk ambassade, Jägerstrasse 52-53 (U-Bahn Französche kirche), ☎ 49 30 206420, e-post: [email protected]. Man-fre 09: 00-12: 00.

Dagliglivet

over alt

• Ligger i nærheten og hører til høydepunktene i tysk arkitektur, kan du finne te Potsdam, den Palace of Sanssouci, tilgjengelig med S-Bahn.
• Du finner en vakker innsjø i Schildow, Kiessee.
• Sachsenhausen ligger i utkanten av Berlin i Oranienburg, en tidligere nazistisk konsentrasjonsleir. I Oranienburg er også et palass.
• Müritz Lake District i nord er en nasjonalpark med flere hundre innsjøer.
• Ligger i sør Dresden. Denne byen er 2,5 timer med tog og Leipzig er ca 1,5 timer med tog.

Du kan også gå til Hamburg, München, Praha eller Moskva reise.

Dette er en guide artikkel . Den inneholder en god mengde god kvalitetsinformasjon om relevante attraksjoner, underholdningssteder og hoteller. Dykk inn og gjør det til en stjerneartikkel!

Hovedsteder i Europa

Amsterdam · Andorra la Vella · Athen · Beograd · Berlin · Bern · Budapest · Bucuresti · Bratislava · Brussel · Chisinau · Dublin · Helsingfors · Kiev · København · Ljubljana · London · Lisboa · Luxembourg · Madrid · Minsk · Monaco · Moskva · Nicosia · Oslo · Paris · Podgorica · Praha · Reykjavik · Riga · Roma · San Marino · Sarajevo · Skopje · Sofia · Stockholm · Tallinn · tirana · Valletta · Vatikanet · Vaduz · Vilnius · Warszawa · Wien · Zagreb

Regioner i Tyskland
Baden-Württemberg · Bayern · Berlin · Brandenburg · Bremen · Hamburg · Hessen · Mecklenburg-Vorpommern · Niedersachsen · Nordrhein-Westfalen · Rheinland-Pfalz · Saarland · Sachsen · Sachsen-Anhalt · Schleswig-Holstein · Thüringen